Urazy rąk, jak potocznie określane są wszelkie schorzenia kończyn górnych, wymagają do leczenia wysoce specjalistycznej wiedzy i doświadczenia lekarza prowadzącego. W górnej kończynie dorosłego człowieka znajduje się 60 kości i około 400 ścięgien połączonych ponad 650 mięśniami. Przybliżamy tutaj informacje o podstawowych i najczęściej występujących schorzeniach oraz metodach ich leczenia.
Urazy rąk – leczenie
Podczas urazu rąk często dochodzi do uszkodzenia struktur takich jak: kości, ścięgna, naczynia i nerwy. Prawidłowe opatrzenie tych uszkodzeń w odpowiednim czasie warunkuje szybszy i lepszy powrót funkcji kończyny górnej.
Złamania – w przypadku skomplikowanych lub przemieszczonych złamań mamy do dyspozycji specjalistyczne zespolenia blokowane, systemy dedykowane do określonych okolic ciała i pozwalające często na bardzo wczesne rozpoczęcie ćwiczeń i uniknięcie konieczności stosowania unieruchomienia w gipsie. W określonych sytuacjach takie postępowanie bardzo przyspiesza powrót funkcji i poprawia jakość życia.
Uszkodzenie ścięgna – najczęściej występuje po urazie ostrym przedmiotem (nóż, szkło), czego wynikiem jest brak zgięcia lub wyprostu palca. Jeśli rozpoznamy uszkodzenie ścięgna, wskazane jest pilne – w ciągu około trzech tygodni – zszycie ścięgna. W sytuacjach zastarzałych możliwa jest rekonstrukcja w jednym lub dwóch etapach.
Leczenie korekcyjne po urazach rąk
Po urazach rąk, mimo pierwotnego leczenia, bywają potrzebne dodatkowe operacje poprawiające funkcję ręki. W zależności od problemu są to korekcje wadliwie wygojonych złamań lub stabilizacja stawów rzekomych, czyli miejsc, gdzie nie doszło do planowanego zrostu kości i powstał dodatkowy, zupełnie niepotrzebny i niebezpieczny w codziennym funkcjonowaniu staw. Po uszkodzeniach ścięgien czasem potrzebne jest ich uwolnienie ze zrostów lub rekonstrukcja.
W uszkodzeniu nerwu konieczne jest zszycie przeciętych końców lub rekonstrukcja ubytków przy pomocy wolnych przeszczepów, które najczęściej pobiera się z kończyny dolnej. Bez takiej operacji nie można liczyć na powrót funkcji czucia i ruchu. Naprawa nerwu daje szansę na częściowy powrót tych funkcji, lecz wymaga to czasu potrzebnego do regeneracji.
Częstym problemem są również pourazowe blizny, które np. przykurczają palce. W takiej sytuacji możliwe jest wykonanie plastyki blizny lub jej usunięcie.
Wady wrodzone ręki
Operacje w wadach wrodzonych mają na celu korekcje deformacji i zwiększenie funkcji. Możliwe jest rozdzielenie palcozrostu, usunięcie dodatkowego palca, wydłużenie palców, poprawa ustawienia, plastyka przewężeń amniotycznych.
Często operacja jest dostosowana do indywidualnej sytuacji pacjenta i odpowiednio modyfikowana tak, aby dać jak najlepszą funkcję. Po operacji często stosujemy unieruchomienie w łusce gipsowej lub stabilizację drutem Kirschnera, aby zabezpieczyć miejsce operowane na czas gojenia.
Leczenie operacyjne rąk w chorobach przewlekłych
Jest często następnym etapem po nieskutecznym leczeniu nieoperacyjnym lub potrzebne jest wtedy, gdy choroba postępuje i dolegliwości nie są tolerowane przez pacjenta.
Reumatoidalne zapalenie stawów
To choroba ogólnoustrojowa autoimmunologiczna, która często objawia się dolegliwościami w okolicy stawów. Po zdiagnozowaniu przez reumatologa rozpoczyna się leczenie ogólne. Często jednak potrzebna jest pomoc chirurga. Operacyjne usunięcie błony maziowej (synowektomia), naprawa uszkodzonych ścięgien lub endoprotezoplastyka zmniejszają znacznie dolegliwości bólowe, korygują deformacje i poprawiają w sposób istotny funkcje ręki.
Przykurcz Dupuytrena
W tej chorobie na powierzchni dłoniowej powstają pasma powodujące postępujący przykurcz palców i trudności w ich wyprostowaniu. Może to dotyczyć kilku palców oraz z czasem sprawiać dolegliwości bólowe. Operacyjnie usuwa się przykurczające pasma i wykonuje plastykę skóry, aby uzyskać możliwie jak najlepszy wyprost palców.
Palec zatrzaskujący
Palec zatrzaskujący (zakleszczające zapalenie pochewki zginaczy) – przeskakiwanie palca podczas jego ruchu, często z wyraźnym bólem u jego podstawy. Może dotyczyć kilku palców. Objawy są nasilone rano, powodują trudności w zginaniu i prostowaniu palca. Zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od ostrzyknięcia, a w dłużej trwającej chorobie bardzo skuteczne jest leczenie operacyjne.
Łokieć tenisisty
Objawia się bólem po stronie bocznej łokcia często związany z pracą fizyczną czy obciążaniem kończyny przez sport. Występują problemy z utrzymaniem przedmiotów, dźwiganiem i chwytem siłowym ręki. Bardzo skuteczne jest odpowiednie leczenie nieoperacyjne, usprawniające. Leczeni operacyjne wskazane jest w sytuacjach przewlekłych. Z łokciem tenisisty często wiąże się neuropatia uciskowa n. międzykostnego tylnego (PIN) – ból nieznacznie dalej niż w łokciu, nasilający się po obciążaniu kończyny, powodujący łatwą męczliwość części mięśni przedramienia.
Choroba deQuervaina
Symptomy tej choroby to ból podczas ruchów kciuka u jego podstawy i w okolicy części dalszej przedramienia. Czasem widoczny jest również obrzęk i wyczuwalne są trzaski podczas ruchu. Dolegliwości spowodowane są zapaleniem pochewek ścięgien prostownika krótkiego i odwodziciela długiego kciuka. Zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od ostrzyknięcia, stosowania ortezy i oszczędzania ręki, a w dłużej trwającej chorobie bardzo skuteczne jest leczenie operacyjne.
Artroskopia nadgarstka wykorzystuje standardowy sprzęt artroskopowy, ale o mniejszych rozmiarach, tak aby dopasować się do niewielkiej przestrzeni w stawach nadgarstka. Ręka jest umieszczona na specjalnym wyciągu. Dzięki artroskopii możliwe jest leczenie uszkodzeń chrząstki trójkątnej, oczyszczanie stawu ze zrostów po urazach, usuwanie ziarniny zapalnej i ganglionów.
Ganglion – to guzek najczęściej na powierzchni grzbietowej nadgarstka. Często jest związany z przeciążeniem ręki lub urazem więzadeł. Z czasem może sprawiać dolegliwości bólowe, które najczęściej pojawiają się po obciążaniu ręki. W diagnostyce pomocne jest badanie USG, a leczenie zaczyna się najczęściej od nakłucia, a w przypadku nawrotu skuteczne jest leczenie operacyjne, w niektórych przypadkach możliwe do wykonania techniką artroskopową.
Uszkodzenie kompleksu chrząstki trójkątnej (TFCC) – to jedna z najczęstszych przyczyn bólu po stronie łokciowej nadgarstka, wynik urazów skrętnych tej okolicy. Daje dolegliwości bólowe głównie po obciążaniu ręki. Ponieważ jest to bardzo subtelne i trudne w leczniu uszkodzenie, diagnostyka najczęściej obejmuje badanie za pomocą rezonansu magnetycznego z kontrastem podawanym do stawu.
Endoprotezoplastyka stawów kończyny górnej
Endoprotezy to implanty stosowane w urazach rąk, gdy dany staw zostaje zniszczony przez chorobę zwyrodnieniową. Powoduje to znaczny ból, zmniejszenie zakresu ruchu, a przez to znacznie upośledza funkcję kończyny.
W obrębie kończyny górnej możliwe jest zastosowanie endoprotez praktycznie wszystkich stawów, głównie: barku, łokcia, palców, nadgarstka, stawu nadgarstkowo-śródręcznego i stawów śródręczno-paliczkowych.
Są to bardzo nowoczesne implanty o dopracowanej konstrukcji. Po operacji pacjent rzadko wraca do pełnej formy, ale znacznie zmniejszają się dolegliwości bólowe i możliwe jest funkcjonalne posługiwanie się kończyną.
Urazy rąk – odbarczenie nerwów
Odbarczenie nerwu polega na zwiększeniu przestrzeni w okolicy, gdzie nerw może być uciśnięty, np. w kanale nadgarstka lub okolicy łokcia. Stosowane są techniki otwarte (z małego cięcia) oraz endoskopowe (za pomocą kamery i specjalistycznych narzędzi przez minimalne nacięcie skóry). Po operacji ustępuje część przykrych objawów, takich jak drętwienia nocne. Powrót funkcji ręki następuje po pewnym czasie.
Zespół kanału nadgarstka – najczęstszy z urazów rąk u kobiet w średnim wieku. Charakterystyczne są drętwienia palców, szczególnie w nocy, często budzące ze snu. Postępuje osłabienie czucia najczęściej na kciuku, wskazicielu i palcu długim oraz pogarszanie funkcji ręki (wypadanie przedmiotów, trudności z delikatnymi czynnościami). Jeśli choroba postępuje, zmiany w nerwie mogą prowadzić do nieodwracalnego upośledzenia czucia oraz zaniku mięśni odpowiedzialnych za część ruchów kciuka. Czasem potrzebne jest dodatkowe badanie przewodnictwa nerwów, ale nie jest ono konieczne do rozpoznania. Leczenie operacyjne w przypadku prawidłowo postawionej diagnozy jest bardzo skuteczne.
Zespół rowka nerwu łokciowego – drętwienia małego i serdecznego palca, czasem z bólem w okolicy przyśrodkowej łokcia. Występuje często podczas snu i w przymusowych pozycjach ze zgięciem łokcia. Czasem w długo trwającej chorobie występują zaniki w obrębie mięśni ręki.
Urazy rąk – leczenie operacyjne
Po urazach rąk, mimo pierwotnego leczenia, bywają potrzebne dodatkowe operacje poprawiające funkcję ręki. W zależności od problemu są to korekcje wadliwie wygojonych złamań lub stabilizacja stawów rzekomych, czyli miejsc, gdzie nie doszło do planowanego zrostu kości i powstał dodatkowy, zupełnie niepotrzebny i niebezpieczny w codziennym funkcjonowaniu staw. Po uszkodzeniach ścięgien czasem potrzebne jest ich uwolnienie ze zrostów lub rekonstrukcja.
W uszkodzeniu nerwu konieczne jest zszycie przeciętych końców lub rekonstrukcja ubytków przy pomocy wolnych przeszczepów, które najczęściej pobiera się z kończyny dolnej. Bez takiej operacji nie można liczyć na powrót funkcji czucia i ruchu. Naprawa nerwu daje szansę na częściowy powrót tych funkcji, lecz wymaga to czasu potrzebnego do regeneracji.
Częstym problemem są również pourazowe blizny, które np. przykurczają palce. W takiej sytuacji możliwe jest wykonanie plastyki blizny lub jej usunięcie.
Uwaga! Wszystkie zamieszczone w artykule treści mają charakter informacyjny w żadnej mierze nie mogą być podstawą do samodzielnego stawiania diagnozy i ustalania ścieżki leczenia. Każdy etap terapii powinien być konsultowany z lekarzem specjalistą, a jego zalecenia przestrzegane.