Leczenie stopy leży w zakresie specjalisty z zakresu ortopedii i traumatologii. Kwalifikacja do operacyjnego leczenia stopy zależy od rodzaju schorzenia, zaawansowania zmian, nasilenia dolegliwości bólowych oraz skuteczności leczenia zachowawczego. Operację rozważa się wtedy, gdy inne metody (rehabilitacja, wkładki, leki, iniekcje, fizykoterapia) nie przynoszą poprawy, a zmiany w obrębie stopy utrudniają chodzenie lub powodują trwały ból i deformacje. Zachęcamy do zapoznania się z najczęstszymi przypadłościami, z jakie operują nasi lekarze w szpitalu Medicus-Bonus w Środzie Wlkp.
Niewydolność mięśnia piszczelowego tylnego
Schorzenie to dotyka najczęściej kobiety. Wada polega na koślawym ustawieniu stępu, a co za tym idzie obciążaniu przyśrodkowego brzegu stopy. Przodostopie ustawia się w przymusowej supinacji, czyli ruchu polegającym na jej skręceniu do wewnątrz podczas chodu lub biegu. W dużym nasileniu zmiany prowadzi to do zwichnięcia kości piętowej do boku. Często przyczyną schorzenia jest niewydolność mięśnia kontrolującego stawianie stopy w odpowiednim ustawieniu, pośrednim pomiędzy supinacją i pronacją (naturalnego ruchu służącego amortyzacji podczas chodzenia i biegania). Jest to mięsień piszczelowy tylny. Możliwość postawienia stopy prawidłowo staje się trudna, wręcz niemożliwa. Zostaje włączony nieprawidłowy sposób obciążania stopy. Chory zaczyna chodzić na brzegu bocznym stopy, w ogóle nie podpierając się przodostopiem. Każdy krok wywołuje ból, a wydolność chodu drastycznie się ogranicza.
W konsekwencji dochodzi do powstania schorzenia na skutek przewlekłej niewydolności mięśnia piszczelowego tylnego.
Leczenie mięśnia piszczelowego tylnego
Leczenie zachowawcze przynosi tylko nieznaczną poprawę. Wchodzą w rachubę tylko wkładki wykonywane najlepiej ” na miarę”.
Leczenie operacyjne jest skomplikowane. Są to operacje. podczas których należy wzmocnienić lub odtworzyć słaby, niewydolny mięsień. Wykonuje się najczęściej przeszczepienie ścięgna mięśnia zginacza długiego palucha. Końcowy przyczep przenosi na kość łódkowatą, co sprawia zastąpienie czynności niewydolnego mięśnia piszczelowego tylnego. Jako uzupełniającą często wykonuje się osteotomię kości piętowej czy też korekcję śródstopia np. osteotomie klinowe podnoszące sklepienie podłużne. Są to operacje trudne, ale zmieniające całkowicie komfort życia.
Przebieg pooperacyjny jest indywidualny, ustalony zostaje dla każdego przypadku indywidualnie.
Palce młotkowate i młoteczkowate
Jest to schorzenie, które towarzyszy często stopie poprzecznie płaskiej lub paluchom koślawym. Palce stopy od drugiego do czwartego ustawiają się w utrwalonym zgięciu w stawach międzypaliczkowych bliższych i czasem dalszych.
Występuje tendencja do ustawiania się w zgięciu grzbietowym w stawach śródstopno-paliczkowych, a nawet w podwichnięciu grzbietowym w tychże stawach. W momencie, gdy takie podwichnięcie staje się utrwalone, nie ma innej drogi tylko leczenie operacyjne.
Niedogodności w dobraniu obuwia, dolegliwości bólowe, modzele na grzbietowej stronie palców oraz pod głowami drugiej i trzeciej kości śródstopia powodują, że pacjenci zgłaszają się do ortopedy.
Leczenie
Praktycznie nie ma leczenia zachowawczego. Wkładki odciążające głowy drugiej i trzeciej kości śródstopia (najlepiej wykonywane indywidualnie) dają pewną poprawę. W leczeniu operacyjnym proponuje się operację Weila – osteotomię skracającą nasad dalszych kości śródstopia oraz czasami resekcję-usunięcie końca bliższego stawu międzypaliczkowego.
Paluch koślawy
Jest to nabyte zniekształcenie koślawe palucha, występujące w większości u osób dorosłych, głównie kobiet. Zniekształcenie polega na koślawym zagięciu palucha w stawie śródstopno-palcowym pierwszym, często dochodzi do rotacji wewnętrznej palucha. Zniekształceniu towarzyszy wystawanie do przyśrodka głowy pierwszej kości śródstopia oraz poszerzenie przodostopia.
Paluchy koślawe, tzw. „haluksy”, powodują dolegliwości bólowe stóp, niewydolność chodu, częstokroć problemy z dobraniem obuwia, jak również brzydki efekt kosmetyczny.
Przyczyny
Przyczyny powstania paluchów koślawych jak również pozostałych schorzeń składających się na tzw. stopę wrażliwą, nie zostały wyjaśnione do końca, jednak z pewnością znaczący wpływ mają skłonności genetyczne. Istotny wpływ mogą mieć: wiotkość stawowa, krótkość mięśnia brzuchatego łydki, oraz stosowanie niewłaściwego obuwia.
Leczenie
W zaawansowanej fazie choroby leczenie zachowawcze jest nieskuteczne. Jedynie w początkowym okresie choroby ulgę mogą przynieść : fizykoterapia, ćwiczenia i stosowanie odpowiednich wkładek.
Właściwym leczeniem przyczynowym jest leczenie operacyjne. Jest bardzo wiele metod operacyjnych palucha koślawego, ponad 200 rodzajów operacji. Stopa jest narządem przenoszącym cały ciężar ciała. Bardzo istotny jest dobór właściwych technik operacyjnych. Należy zwracać uwagę zarówno na funkcję stopy, jak i na efekty kosmetyczne. Chirurgia stopy wymaga dużego doświadczenia od chirurga.
Każdy przypadek musi być traktowany indywidualnie i rodzaj operacji dostosowany do danego zniekształcenia.
Stosuje się w leczeniu operacyjnym nowoczesne techniki, maksymalnie skracające okres rekonwalescencji, unieruchomienia chorego. Operacja palucha koślawego polega na tzw. kontrolowanym złamaniu kości – osteotomii korekcyjnej (przecięciu kości) i następnie na ich stabilnym zespoleniu po skorygowaniu zniekształcenia.
Do stabilizacji odłamów kostnych są używane implanty. Są to materiały pozostawiane wewnątrz organizmu, mogą być: metalowe, biowchłanialne, systemy kotwic, itp.
Operacje mogą dotyczyć tylko nasady dalszej pierwszej kości śródstopia, jak również mogą być dwupoziomową osteotomią pierwszej kości śródstopia, w zależności od stopnia zniekształcenia.
Przebieg pooperacyjny
Po leczeniu operacyjnym w 90% nie stosuje się opatrunków gipsowych, a jedynie miękkie opaski elastyczne, stabilizujące staw śródstopno-policzkowy.
Zezwala się na szybkie obciążanie operowanej kończyny, już po 3-5 dniach. Chory może stosować specjalne obuwie.
Okres powrotu do pełnej sprawności jest indywidualny i wynosi od 5 tygodni do 3 miesięcy.
Powikłania
Bardzo rzadko może dojść nieznacznego nawrotu zniekształcenia, opóźnionego zrostu, czy stawu rzekomego. Do powikłań septycznych dochodzi sporadyczne, jak każdym zabiegu operacyjnym.
Paluch sztywny
Jest to schorzenie dotyczące głównie mężczyzn, bardzo często zawodowych piłkarzy, polegające na powstaniu wczesnych zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawu śródstopno-palcowego pierwszego. Występuje duże poszerzenie obrysów tegoż stawu, bóle przy każdym kroku, coraz większe ograniczenie ruchomości stawu, niemożność stawania na palcach. Charakter choroby jest progresywny. Może skończyć się pełnym usztywnieniem stawu.
Leczenie zachowawcze
Tylko we wczesnej fazie, intensywne ćwiczenia poprawiające zakres ruchomości w stawie śródstopno – palcowym pierwszym.
Leczenie operacyjne
Polega na różnego typu zabiegach poprawiających zakres ruchomości w stawie: -cheliotomia, czyli ściosanie wyrośli kostnych zwyrodnieniowych, osteotomie w obrębie pierwszej kości śródstopia skracające, klinowe: m. Weil, Watermann, Chevron, czy w obrębie paliczka podstawowego palucha: m. Akin, Moberg.
W przypadkach osób po 55 roku życia proponuje się wszczepienie protezy połowiczej paliczka podstawowego. Można w niektórych sytuacjach zastosować protezę silikonową stawu śródstopno-palcowego pierwszego. Sporadycznie wykonuje się operację artrodezy, czyli usztywnienie stawu.
Przerost guza piętowego
Przerost guza piętowego dotyczy najczęściej młodych kobiet. Polega na wydatnym wystawaniu guza piętowego do tyłu. Często ponad zgrubieniami tworzy się przerośnięta kaletka maziowa. Bardzo trudno wówczas dobrać właściwe obuwie. Daje to też brzydki efekt kosmetyczny.
Leczenie przerostu guza piętowego
Leczenie zachowawcze może polegać na odciążeniu wystającego fragmentu, tzn. zdystansowaniu guza piętowego od cholewki buta. Ostateczną poprawę daje jednak leczenie operacyjne. Można wykonać operację samego ściosania wystających, przerośniętych fragmentów guza piętowego, jednak stosunkowo często daje to nawroty i ostateczny wynik nie jest dobry.
Schorzenie Bunionette
To wada stopy polegająca na odstawaniu do boku piątego promienia stopy. Często współistnieje z koślawością palucha lub stopą spłaszczoną.
Schorzenie przynosi dolegliwości bólowe stóp, utrudnia dobór niekonfliktującego obuwia oraz daje brzydki efekt kosmetyczny.
Leczenie operacyjne Bunionette
Wchodzi w rachubę tylko leczenie operacyjne. Proponuje się, w zależności od nasilenia zmiany, usunięcie przerośniętej kaletki nad piątą kością śródstopia, ściosanie fragmentu głowy piątej kości śródstopia lub osteotomię w obrębie piątej kości śródstopia Chevron, Scarf czy Weil. Obciążanie typowo jak przy innych operacjach przodostopia.
Stopa płasko-koślawa statyczna
Schorzenie to dotyczy najczęściej kobiet w podeszłym wieku, często z nadwagą. Wada polega na nieprawidłowym ustawieniu stępu, koślawym, a co za tym idzie obciążaniu przyśrodkowego brzegu stopy. Przodostopie ustawia się w przymusowej supinacji, czyli zgięciu do środka. W dużym nasileniu wady dochodzi pełnego zwichnięcia kości piętowej do boku. Chora obciąża bezpośrednio kość skokową, a piętowa konfliktuje z kostką boczną.
Dochodzi wtedy do całkowitego zniszczenia stawu skokowo – piętowego. Wiąże się to z brakiem możliwości obciążenia kończyny.
Dochodzi do powstania tego schorzenia na skutek przewlekłej niewydolności mięśniowej (mięśnia piszczelowego tylnego) i więzadłowej stopy.
Leczenie zachowawcze stopy płasko-koślawej statycznej
Leczenie zachowawcze przynosi tylko nieznaczną poprawę. Wchodzą w rachubę tylko wkładki wykonywane najlepiej na miarę.
Leczenie operacyjne stopy płasko-koślawo statycznej
Leczenie operacyjne jest skomplikowane. Są to operacje w różnych miejscach stopy, zarówno zmieniające układ kostny np. osteotomia kości piętowej lub artrodeza odtwórcza skokowo-piętowa, czy w obrębie połączenia stępu i śródstopia np. osteotomie klinowe podnoszące sklepienie podłużne jak również operacje na tkankach miękkich, ścięgnach, np. operacje na ścięgnach mięśni piszczelowego przedniego, piszczelowego tylnego czy też ścięgnie Achillesa. Są to operacje trudne, ale zmieniające całkowicie komfort życia.
Przebieg pooperacyjny jest ustalony zostaje dla każdego przypadku indywidualnie. Najczęściej krótkotrwale stosuje się unieruchomienie uzyskanej korekcji.
Stopa poprzecznie płaska
Schorzenie polega na obniżeniu sklepienia poprzecznego stopy lub nawet odwróceniu jej sklepienia. Głowy drugiej i trzeciej kości śródstopia są położone niżej niż pierwsza, czwarta i piąta kość śródstopia. Pod głowami drugiej i trzeciej kości śródstopia tworzą się bolesne modzele.
Schorzenie to dotyczy w zdecydowanej większości kobiet. Daje ono uporczywe dolegliwości bólowe oraz znacznie ogranicza wydolność chodu. Często współistniejącym schorzeniem są palce młoteczkowate drugi trzeci, stopa płasko-koślawa statyczna, niewydolność mięśnia piszczelowego tylnego, wtórne zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stopy.Prawie zawsze współistnieje krótkość mięśnia brzuchatego łydki.
Leczenie stopy poprzecznie płaskiej
Polega na utrzymaniu jak największej sprawności stopy poprzez regularne ćwiczenia, stosowanie wkładek z podparciem metatarsalnym, stosowanie masaży wirowych wodnych, wydłużanie mięśnia brzuchatego łydki. Jednak w niektórych przypadkach są to sposoby niewystarczające.
Zwykle proponuje się osteotomię w obrębie drugiej i trzeciej kości śródstopia, by w ten sposób odtworzyć sklepienie poprzeczne. Alternatywę stanowi operacja M. Weila lub osteotomia klinowa w bliższych częściach kości śródstopia. Czasami dodatkowo wykonuje się osteotomie korekcyjne w obrębie pięty.
Stopa reumatyczna
W przebiegu choroby reumatycznej często dochodzi do znacznych destrukcji w obrębie stawów stopy. W krótkim czasie dochodzi do bardzo dużych zniekształceń. Specyfika tej jednostki chorobowej nie pozwala na ich dokładny opis.
Wyżej opisane jednostki, razem wzięte, mogą dawać obraz stopy reumatycznej. Jednakże nasilenie – stopień zaawansowania destrukcji kości i stawów jest niestety większy. Jako że w chorobie układowej dochodzi do większych destrukcji stawowych, dlatego rodzaj operacji różni się od typowych.
Leczenie operacyjne często ma charakter paliatywny. Lekarz prowadzący musi zdecydować o rodzaju zabiegu, powinien przewidzieć, jak choroba będzie postępowała.
Najczęściej wykonuje się: synowektomię – usunięcie ziarniny reumatoidalnej, artrodezy czyli usztywnienia stawów, op. m. Fowler, czyli resekcja głów k.ś,. m. Weil, Chevron, Scarf, potrójna artrodeza stępu. W leczeniu pooperacyjnym szczególnie w tym wypadku trzeba przyspieszyć rehabilitację.
Stopa spłaszczona
Jest to wada powstająca przede wszystkim u kobiet, polegająca na bardzo szerokiej, wręcz płetwiastej stopie.
Charakteryzuje się wystawaniem do przyśrodka i do boku głów pierwszej i piątej kości śródstopia. Powstaje na skutek niedomogi mięśniowej i więzadłowej stopy.
Leczenie stopy spłaszczonej
Jest typowe, ale nie jest w stanie zwężyć stopy.
Leczenie operacyjne stopy spłaszczonej
Polega na osteotomiach korekcyjnych w obrębie pierwszej i piątej kości śródstopia np. osteotomia Chevrona, Weila mogących spowodować zwężenie stopy.
Stopa wydrążona
Stopa wydrążona jest to wada wrodzona polegająca na podwyższeniu sklepienia podłużnego stopy, większy jest kąt piętowo-śródstopny. Stopa ulega skróceniu, ma wyższe podbicie, w zaawansowanym stopniu dochodzi do szponiastego ustawienia palców, w związku z czym stopa traci punkt podparcia palców. Bardzo często wtedy podparcie jest trzypunktowe – pięta – głowa pierwszej kości śródstopia – głowa piątej kości śródstopia. Przeszkadzają silne dolegliwości bólowe stóp i mniejsza wydolność chodu.
Leczenie zachowawcze stopy wydrążonej
Stosowanie wkładek w zaawansowanym stadium jest mało skuteczne.
Leczenie operacyjne stopy wydrążonej
Ta forma leczenia jest uzależniona od stopnia nasilenia zmian. Rozpoczyna się zwykle od operacji na tkankach miękkich, wydłużenia ścięgien prostowników palców i kapsulotomii oraz tenotomii mięśnia podeszwowego.
W późniejszym stadium konieczna jest operacja kostna. Tu proponuje się zwykle osteotomię klinową zmieniającą wydrążenie stopy, obniżającą sklepienie stopy. Wykonuje się ją w obszarze stępu lub w obrębie nasad bliższych kości śródstopia. Jest tu konieczne krótkotrwałe unieruchomienie.
Leczenie stopy – przydatne adresy
W przypadku chorób stóp pierwszym krokiem, jaki należy wykonać, to udać się do lekarza specjalisty z zakresu ortopedii i traumatologii, który wskaże najwłaściwszą ścieżkę leczenia.
Zapraszamy do naszych poradni specjalistycznych, których personel ściśle współpracuje ze szpitalem Medicus-Bonus w Środzie Wlkp.
Plac Kolegiacki 12A
tel. 609 747 005
Plac Armii Poznań 3
tel. 601 699 008
ul. Przemysłowa 42
tel. 67 26 21 300
ul. Dworcowa 10
tel. 61 811 30 57
Uwaga! Wszystkie zamieszczone w artykule treści mają charakter informacyjny w żadnej mierze nie mogą być podstawą do samodzielnego stawiania diagnozy i ustalania ścieżki leczenia. Każdy etap terapii powinien być konsultowany z lekarzem specjalistą, a jego zalecenia przestrzegane.